Charles Eyck: "In terra pax hominibus"

Deze schaafprent stuurde Charles Eyck 60 jaar geleden naar zijn vrienden en relaties bij wijze van nieuwjaarsgroet. Ik wens mijn bezoekers hetzelfde voor 2014! De maten zijn 15x16 cm (hxb).

W.J. Rozendaal: Kerstwens

'n Kerstwens van de ouwe stempel, deze houtgravure van Rozendaal. In de jaren '30 was hij nog geheel in de ban van de verfijnde, doorgewerkte houtgravure. Deze herders in het veld zijn daarvan een fraai voorbeeld. Hieronder twee afdrukken, de eerste zonder, de tweede mèt tekst. De gravure meet 13,5x9,5 cm (hxb).

Jan Wiegers: Portret van een vrouw

Jan Wiegers stond in 1917 mede aan de wieg van de Groninger kunstenaarsbeweging De Ploeg, waartoe ook grootheden als Hendrik Werkman, Johan Dijkstra, Jan Altink en Jan van der Zee behoord hebben, om er enkelen te noemen. In stijl en kunstopvatting was deze groep nauw verwant met de Duitse expressionisten van Die Brücke. Hier een groot portret in houtsnede van een mij onbekende vrouw. Dit werk dateert van 1957 en meet 58x40 cm (hxb). Links onder staat vermeld "handafdruk II".

Leon Janssen: "Man dromend"

Nog een grote kleurenhoutsnede (ik tel op z'n minst 6 kleuren) van Leon Janssen. Deze prent is een duidelijk voorbeeld van de kleurrijke en cartooneske stijl van de kunstenaar. Hij heeft er vele in deze trant gemaakt, deze  in 1987 in een oplage van 23, waarvan dit nummer 1 is. De maten zijn 72x33 cm (hxb).

Ru van Rossem: "Refugee"

Nog een litho, deze is van Ru van Rossem, uit 1956. Van Rossem woonde en werkte in de jaren '50 in Engeland, vandaar de titel in het Engels. Het thema is van alle tijden, en ook nu uitermate actueel. De emoties in deze prent spreken voor zich. Het formaat is 47x29,5 cm en de nummering "13/25". Verder staat te lezen "l'épreuve d'artiste".

Wim Zwiers: "Virgo intacta"

Deze fraaie litho dateert van 1954 en toont een hurkende vrouw, die het hele beeldvlak vult. De toegepaste techniek in combinatie met de vlotte en expressieve tekenstijl geeft de prent de uitstraling van een gewassen-inkttekening. De Latijnse titel "virgo intacta" (= ongerepte maagd) zal menigeen nogal pleonastisch in de oren klinken, maar misschien was dat wel de bedoeling... De maten van dit werk zijn 29,5x26 cm (hxb) en in de benedenmarge lezen we van links naar rechts "39/32", "eigen druk", titel, signatuur en datering "1954".

W.J. Rozendaal: Krakende hond

Deze lino is één van vijf die Rozendaal in opdracht van de gemeente 's-Gravenhage maakte voor een kalender voor het jaar 1952. Deze werd nooit uitgevoerd, maar van de prenten zijn er toch wel wat bewaard gebleven. Dit exemplaar toont een uitgemergelde, hologige hond op een vuilnisbelt die op een bot knaagt. Het geluid van deze bezigheid verklaart wellicht de titel  "krakende hond", die ik ontleen aan de al eerder genoemde oeuvrelijst die in 1959 is samengesteld door C.J. Asselbergs. De prent meet 21x27 cm (hxb) en is gedateerd '51.

Aimée Crince le Roy: "Molyvos"

Scheepjes komen we wel vaker tegen in het werk van Aimée Crince le Roy. Hier een exemplaar in de haven van Molyvos, dat tegenwoordig Methymna of Mithymna heet, een havenstadje aan de noordkust van het Griekse eiland Lesbos. Het hier afgebeelde vaartuig lijkt zijn beste tijd gehad te hebben, net zoals de Boot in Thonon, die ik eerder plaatste. Onder de lino staat vermeld "8/61", wat ik in dit geval interpreteer als 'augustus 1961' (en niet als aanduiding van de oplage). De afmetingen zijn 25x36 cm (hxb). 

Lou Strik: De overwinnaar II

Een voor zijn doen grote prent van Strik, een ets-aquatint in een aantal kleuren, uit 1962. De titel is ontleend aan het grote oeuvre-overzicht getiteld Lou Strik Prentenmaker, samengesteld door en onder redactie van Anneke Kuyper-Strik (Bussum 2004). Strik hield er zeer particuliere anatomische wetten op na, en ook deze ets is daarvan een voorbeeld. De afmetingen zijn 37x29 cm (hxb), de oplage bedraagt 10 exx.

Marius Bauer: Een fontein in Stamboel

Een ets van Marius Bauer, al is het wellicht strikt genomen geen 20e-eeuws exemplaar, want het jaar van ontstaan ken ik niet. Bauer reisde in 1888 voor de eerste keer naar Turkije, en zou dit ook in de jaren '90 van de 19e eeuw en in het eerste decennium van de 20e nog enige malen doen, waarbij hij uiteraard ook Stamboel (=Istanboel) aandeed. Hij stond te boek als "oriëntalist", en maakte zeer vele reizen door de Arabische wereld en delen van Azië: o.m. Egypte, Palestina, Brits-Indië, Nederlands-Indië werden door hem bezocht en in talloze etsen, schilderijen en aquarellen vastgelegd. Deze prent meet 17x12,5 cm (hxb), is rechtsonder gesigneerd met monogram, terwijl linksonder "No 69" vermeld staat.
Nagekomen gegevens (met dank aan de Bauer Documentatie Stichting): het betreft Van Wisselingh 77; de ets dateert van 1890, de oplage was 100 exemplaren. Voor meer boeiend feiten- en beeldmateriaal over Bauer was er voorheen de website van de BDS, maar deze is niet langer in de lucht, en ook de stichting zelf is inmiddels opgeheven...

Fokko Mees: "Spleen"

Een ongedateerde houtgravure van Fokko Mees, wel voorzien van titel en genummerd "9/15". Het woord "Spleen" (van Griekse oorsprong) is Engels voor milt, maar staat ook voor zwaarmoedigheid, melancholie. De interpretatie van de prent laat ik verder graag aan de beschouwer over. De afmetingen zijn 25x19 cm (hxb).

Debora Duyvis: "Heer Halewijn"

Deze grote kopergravure toont een troubadour temidden van scènes uit het Lied van Heer Halewijn, culminerend in de onthoofding van de titelfiguur (midden onder). Het lied stamt waarschijnlijk uit de middeleeuwen, de prent uit 1935. De afmetingen bedragen 35x26 cm (hxb). Wie kennis wil nemen van de liedtekst, althans een van de overgeleverde versies, klikke >>hier.

Jan van Keulen: Bloeiende plant

Tijd voor wat kleur: een Schildersprent (1947) van de hand van Van Keulen, met een fleurige potplant, een azalea wellicht? Ik moet toegeven dat ik de kleuren van deze prent digitaal iets heb aangezet, want de Schildersprenten vertonen een meer dan gemiddelde neiging tot verbleken. Het formaat is 49x38 cm (hxb).

Aad de Haas: Man en naakte vrouw

Weer een linosnede van Aad de Haas, de Rotterdamse Limburger; ook nu, zoals wel vaker, een oudere heer en een naakte vrouw. De man lijkt zich in een soort van poppenkast te bevinden. Ik zal mij niet wagen aan een diepere duiding van deze scène, maar het lijkt er in ieder geval op dat de vrouw, ondanks haar naaktheid, de bovenliggende partij is. Het is een postume druk door De Haas' weduwe, Nel de Haas-Koekman. De prent is niet gedateerd en de afmetingen zijn 31x24,5 cm (hxb).

Cor de Wolff: "Fabrieken"

Een grote ets/aquatint van De Wolff: een troosteloos landschap met vervallen gebouwen en een fabriek die nog lijkt te draaien, getuige de rokende schoorstenen. Op de voorgrond een seinpaal en vervallen hekwerk (of slagboom?). De prent is gedateerd "1961" en de maten zijn 29,5 x 44,5 cm (hxb).

Willem Weverling: "De witte vogel II"

Een vervolg op de eerder geplaatste 'L'oiseau blanc'. Wederom een naakt en een vogel, die in dit geval lijkt neer te storten. De prent is gedateerd "1945" en het formaat is 17x13 cm (hxb).

Jan Battermann: Het onbekende

Deze vroege linogravure van Battermann toont een man en een zittende naakte vrouw in een interieur met fles en glas op tafel. Waarom deze prent de titel 'Het onbekende' draagt, is mij dan ook een raadsel. Ik heb hem ontleend aan de werklijst vrije grafiek in Jan Rhebergen: De grafiek van Jan Battermann (1966), evenals het jaar van ontstaan, t.w. 1957. De afmetingen zijn 18x12 cm (hxb).

Wim Zwiers: "Prélude III"

Prélude nr. III toont een staand naakt met de handen in het haar, ook weer vrijwel uitsluitend in contouren neergezet, met veel wit en spaarzame arcering. De gravure meet 16,5x8,5 cm (hxb) en is in potlood gesigneerd en gedateerd "1960". Verder staat vermeld "17/40"; M. Kersten: De Nederlandse kopergravure (1900-1975) noemt een oplage van 20. Van de kunstenaar zelf heb ik vernomen dat hij slechts zelden bij voorbaat de gehele oplage afdrukte; meestal maakte hij maar een beperkt aantal afdrukken van de vooraf bepaalde oplage, en drukte pas bij als de vraag het vereiste. Dat betekent tegelijkertijd dat van veel prenten eigenlijk niet bekend is (behalve wellicht bij de kunstenaar zelf)  hoeveel afdrukken ervan zijn.

W.J. Rozendaal: Vrouwenportret

Een vroege litho van Rozendaal, een innemend portret van een jonge vrouw. De lithografie heeft Rozendaal maar weinig beoefend, voor zover mij bekend alleen in de jaren '20. Linksboven in de druk is de prent gedateerd: "1924". Dit is het jaar dat Rozendaal trouwde met Maria Sybenga (1890-1964). Het is dan ook zeer wel mogelijk dat zij de geportretteerde is, maar zekerheid daarover heb ik niet. De maten van de prent zijn 37x33,5 cm (hxb).

[Inmiddels ben ik erachter gekomen dat dit een portret is van mw. Nypels, echtgenote van de bekende typograaf Charles Nypels (1895-1952). (29 oktober 2014)]
[Hulp van buiten en wat verdere research hebben nog de volgende gegevens opgeleverd: de volledige naam van mw. Nypels luidt Marie Victorine Joséphine Germaine Nypels-Malherbe, roepnaam Germaine. Zij werd geboren te Luik op 28 februari 1899 en overleed in Maastricht op 15 december 1984. Zij trouwde met Charles Nypels op 18 april 1922. Het echtpaar kreeg twee dochters, Anne en Germaine. Verder ontving ik van een vriendelijke nabestaande onderstaande foto uit 1920, waarop Germaine Malherbe en profil is geportretteerd. De foto is gemaakt door schilder/graficus Jan Grégoire (1887-1960), die met Charles Nypels bevriend was. (2 april 2019)]

Foto: J. Grégoire 1920

Jan Mankes: Vrouw zittend naar rechts, een koe melkend [2]

Eerder plaatste ik deze zelfde houtsnede, gedrukt in zwart. Dit exemplaar is een versie waarvan de kleur nog het best omschreven kan worden als vaal olijfgroen. Dit komt op bijgaande afbeelding overigens volstrekt niet uit de verf, maar ik laat hem toch maar even zien. De afmetingen en datering zijn uiteraard dezelfde, resp. 19x14 cm (hxb) en 1914.

Nicolaas Wijnberg: Drie vrouwen en kind

'n Derde Schildersprent (uit 1947 dus) van Nicolaas Wijnberg: een huiselijk tafereel met drie vrouwen en een uit de kluiten gewassen ca. 1-jarige die zijn eerste stappen zet. De prent meet 32x30 cm (hxb) en is rechtsonder in potlood gesigneerd.

Cornelis Labots: Naakt paar

Een kopergravure van Labots, voorstellende een naakt paar met achtergrondvegetatie. Het is niet uit te sluiten dat we hier met Adam en Eva van doen hebben, maar het kan ook een ander duo zijn. De prent is gedateerd "1982" en meet 20x14 cm (hxb).

Charles Eyck: Arc de Triomphe

De triomfboog op deze litho uit de serie Schildersprenten (1947) heb ik na enig speurwerk kunnen identificeren als de Arc de Triomphe du Carrousel, ook wel Petit Arc de Triomphe genaamd. Deze bevindt zich in Parijs, vlakbij het Louvre. Ter vergelijking heb ik een foto van het bouwwerk toegevoegd. De kunstenaar komt in zijn weergave weliswaar soms niet helemaal goed uit, en ook de verhoudingen kloppen hier en daar niet, maar het is toch onmiskenbaar de genoemde boog. Ik heb deze prent wel eens beschreven gezien als voorstellende het (of de?) Siegestor in München. Dat (of die?) lijkt er inderdaad sterk op, maar twee details doen mij toch voor Parijs kiezen: de vrijwel onbebouwde omgeving en de paarden bovenop. In München staan er veel gebouwen omheen en het zijn daar geen paarden maar leeuwen.  De prent meet 35x42 cm (hxb).

Kuno Brinks: Don Quichote en Sancho Panza

Deze kopergravure dateert van 1937 en is in 1943 nog bijgewerkt door de kunstenaar, getuige de dubbele datering in de linker benedenhoek. Wij zien de idealistische edelman met zijn assistent het onherbergzame landschap van La Mancha doorkruisen. Eerder plaatste ik een houtgravure met hetzelfde thema van de hand van Willem Rozendaal. De prent van Brinks meet 22x28 cm (hxb).

W.J. Rozendaal: Honden

Deze grote expressieve driekleurendruk verscheen in twee oplagen: de oorspronkelijke in 20 exemplaren, en een in 200 exemplaren op andere papiersoort en zonder marge voor de vereniging Arta. Van deze laatste is dit een exemplaar. De prent dateert van 1952 en meet 37,5x50 cm (hxb).

Ru van Rossem: "Negro dance"

Deze prent heb ik wel beschreven gezien als een ets, maar in mijn ogen is het toch eerder een houtgravure in 3 kleuren (2 drukgangen?). We zien een tweetal dansende naakten en 6 antiloopachtige dieren, met de sublieme lijnvoering van Van Rossem. De afmetingen zijn 28x35cm (hxb). Signatuur, datering "1953" en vermelding "épreuve d'artiste" in potlood. 

Aimée Crince le Roy: "Boot in Thonon"

In aansluiting op de vissershuisjes van Thonon hier een ets van een boot in die gemeente.  Ook deze is uit 1963 en meet 13x31,5 cm (hxb). Het bootje heeft er zo te zien al heel wat vaaruren op zitten. De prent is gedateerd en getiteld in potlood, en genummerd 7/7.

Cor de Wolff: Wol-wol

Een etsje van De Wolff, op de achterzijde getiteld "wol-wol", een mij onbekend vogel-achtig wezen met een, de naam ten spijt, betrekkelijk lage aaibaarheidsfactor. Te dateren jaren '50 of '60. Het formaat is 16x6 cm (hxb).

Toon Wegner: Liggende kat

Een fraaie linosnede in 4 kleuren van de Rotterdamse graficus, schilder en tekenaar Toon Wegner. Hij leefde en werkte vanaf 1969 in het Drentse museumdorp Orvelte, waar hij een oude Saksische boerderij verbouwde tot grafisch centrum Prograph. We zien hier een zeer goed getroffen kat in ruste. De prent is gedateerd "1955", genummerd "18-200" en meet 21,5x27,5 cm (hxb).

Wim Zwiers: "Prelude II"

De tweede prelude van Wim Zwiers, evenals nummer I uit 1960, toont een zittend naakt, schuin van achteren gezien. Ook hier weer nauwelijks arcering en veel wit. Het prentje is bescheiden van formaat: 12,3x8,7 cm (hxb); met potlood gesigneerd, gedateerd, getiteld en genummerd "14/40".

Hermanus Berserik: Badhotel Domburg

Deze ets van Berserik maakt deel uit van het vermaarde project Prent190, een initiatief  uit de jaren '60 van Louis Gans. Veel van de prenten werden gedrukt, in een oplaag van 190, door de Amsterdamse meester-drukker Piet Clement. Of dat bij deze ook het geval was, durf ik niet te zeggen. In de linkerbenedenhoek ontwaren wij een zelfportret en profil van de kunstenaar (zie detail). Onderaan een foto van het Badhotel; heel precies heeft Berserik het niet geportretteerd, maar het is toch wel herkenbaar. De dichter H.H. ter Balkt heeft bij deze prent (of bij een schilderij met gelijke titel?) een gedicht geschreven, getiteld Hermanus Berserik, Badhotel. De prent meet 42x49cm (hxb) en is genummerd "69/190". Het jaartal is mij niet bekend.

Jan Mankes: Vrouw zittend naar rechts, een koe melkend

Jan Mankes heeft een klein, maar hoogstaand grafiek-oeuvre nagelaten, waarvan hier een bekend voorbeeld. De belangrijkste oorzaak van de geringe omvang van zijn werk was zijn vroege overlijden, op 30-jarige leeftijd. Hij had een voorliefde voor natuur-thema's. Deze kleine houtsnede (19x14 cm, hxb) wordt vrijwel geheel gevuld door de melkster en de koe, wat het tafereel een verstilde, intieme sfeer geeft. De datering is 1914.

Lou Strik: Grafsteenmannen geschaard rond een graf

De titel heb ik niet zelf verzonnen, maar komt uit het boek Lou Strik Prentenmaker (Bussum 2004). Het is een minutieuze kopergravure vol symboliek over de eindigheid van het aardse bestaan en zo. Het formaat is bescheiden: 11,5x9 cm (hxb), jaar van ontstaan is 1984.

Nicolaas Wijnberg: Picnic aan het water

Nu de zomer dan toch echt begonnen is, is deze litho uit de serie Schildersprenten (1947) op z'n plaats: een recreatief tafereel in een mediterraan aandoend landschap. Deze prent van Wijnberg meet 34x37 cm (hxb) en is linksonder met potlood gesigneerd.

Jan Battermann: "Zelfportret"

Nog een zelfportret van Battermann, uit 1966. Dit is een mipolamgravure, een hoogdruktechniek. In plaats van het traditionele kopshout is hier gebruik gemaakt van de kunststof mipolam (o.a. gebruikt als vloerbedekking), waarmee een resultaat bereikt wordt dat het midden houdt tussen houtgravure en linosnede. De prent meet 30x20 cm (hxb), en is voorzien van de vermelding "eigen druk" en de nummering "2/12". Zie ook het andere zelfportret van deze kunstenaar, in een geheel andere stijl.

Willem Weverling: "L'oiseau blanc"

Nog een linosnede, maar nu van Weverling, in de stijl van de drie al eerder geplaatste. Ook deze is uit 1945. Wij zien een knielend naakt en een inderdaad witte vogel. De prent meet 22x13,5 cm (hxb) en is genummerd "9/10".

W.J. Rozendaal: Twee mannequins

Deze linoleumsnede dateert uit 1951, en was bedoeld als één van de vijf illustraties voor een kalender 1952 voor de gemeente 's-Gravenhage. De kalender werd niet uitgevoerd, maar er zijn wel afdrukken van de illustraties. Deze meet 21x27 cm (hxb). De titel is overgenomen uit de oeuvrelijst samengesteld door C.J. Asselbergs.

Charles Eyck: Vrouwenportret

Nog een exemplaar uit de serie Schildersprenten uit 1947, portret van een jonge vrouw, formaat 32x25 cm (hxb). Wie het is weet ik niet; er wordt wel beweerd dat het zijn dochter voorstelt, maar dat lijkt me twijfelachtig. Eyck nam van de serie Schildersprenten er vier voor zijn rekening, waarvan hier eerder al Plaza Real Barcelona getoond werd. De andere twee volgen later.

Jeanne Bieruma Oosting: "Exotische tuin"

Een kleurige linoleumsnede van deze Friezin, die behalve met grafiek ook naam maakte met schilder- en tekenkunst. Ze ontwierp nogal wat boekbanden en -omslagen. Ook op het gebied van exlibris-ontwerp is zij actief geweest. Bloemstillevens en tuinen komen regelmatig in haar werk terug, zoals deze exotische tuin met cactussen en vetplanten. De prent meet 45x35 cm (hxb), en is genummerd "256/300", dus van een zeldzaamheid is niet direct sprake.

Aimée Crince le Roy: "Vissershuisjes Thonon"

Behalve de grote hout- en linodrukken heeft deze kunstenares ook etsen gemaakt. Hier een tamelijk vroeg exemplaar uit 1963, een gezicht op het haventje van Thonon-les-Bains, op de Franse oever van het Lac Léman, beter bekend als het Meer van Genève. De ets meet 24x29,5 cm (hxb).

 

Aad de Haas: Oude man en naakte vrouw

Een linosnede van Aad de Haas, een posthume afdruk door zijn weduwe Nel de Haas-Koekman. De ongetwijfeld onjuiste titel is van mij, uitsluitend bedoeld om een min of meer objectieve beschrijving te geven. De meeste van de zeer talrijke lino's in deze trant dateren uit de jaren '60, en dat zal voor deze ook wel gelden. De afmetingen zijn 25x26 cm (hxb).

Prix de Rome 1948

In 1948 was voor de Prix de Rome de grafiek aan de beurt, of preciezer gezegd de graveerkunst. Het thema luidde "Apollo doodt Python". Drie jonge kunstenaars zonden een werkstuk in: Jan Sleper, Erik Thorn Leeson en Wim Zwiers. De werkstukken van Thorn Leeson en Zwiers waren bij inzending nog niet voltooid. Of dat bij de beoordeling een rol speelde, valt niet meer te achterhalen. In ieder geval sleepte Jan Sleper de eerste prijs in de wacht, Thorn Leeson werd tweede. Ik weet niet of er ook een derde prijs was, zo ja, dan was die voor Zwiers. De laatste voltooide later zijn prent, met dien verstande dat hij de draak verwijderde, deels door een stuk van de koperplaat af te zagen, deels door andere technische ingrepen. Hij was niet tevreden met de uitstraling van de draak, waarvoor een Komodo-varaan in Diergaarde Blijdorp model had gestaan. Hieronder de drie inzendingen èn de uiteindelijke versie van Zwiers' Apollo zonder draak.

Jan Sleper, 24x12,5 cm (hxb)

Erik Thorn Leeson, 29x33,5 cm (hxb)

Wim Zwiers, 1e staat, 29,5x22 cm (hxb)

Wim Zwiers, 2e staat
29,5x16 cm (hxb)