André van der Vossen: "Een nieuwe lente op Hollands erf"

Vandaag, 30 april 2019, zou prinses en gewezen koningin der Nederlanden Juliana, ware zij nog in leven, haar 110e verjaardag gevierd hebben. Ter gelegenheid van haar huwelijk op 7 januari 1937, ook alweer ruim 82 jaar geleden, werd de Nederlandse jeugd getracteerd op deze rijmprent, een co-productie van de dichter P.C. Boutens (1870-1943) en grafisch ontwerper André van der Vossen. Ik heb nergens kunnen vinden hoe groot de oplage geweest is, maar er moeten er duizenden, zo niet tienduizenden van gedrukt zijn. De prent is dus volstrekt niet zeldzaam, maar omdat veel kinderen de prent na ontvangst voor het gemak hebben opgevouwen (of erger) is het aantal gaaf geconserveerde exemplaren ook weer niet uitzonderlijk groot. Het hier getoonde is in redelijke, althans ongevouwen, staat. In het colofon onderaan staat te lezen dat het om een houtsnede gaat; het lijkt mij waarschijnlijker dat we met een houtgravure te maken hebben en dat geldt ook voor het vignet rechtsonder. De termen houtsnede en -gravure werden/worden nogal eens door elkaar gebruikt. Verder kan men zich afvragen of de prenten van de houtblokken gedrukt zijn, of dat er gebruik gemaakt is van clichés in verband met de grote oplage. Het formaat van de bovenste gravure is 14x23 cm (hxb), het gehele blad meet 47,5x30 cm (hxb).

Jan van Doorn: "De vlucht"

Deze houtsnede is gedateerd "1947". We zien een vrouwelijk naakt met bloemen op de voorgrond en verderop een drietal passerende herten. In het grafisch werk van deze kunstenaar komen vele, veelal gestileerde, dierfiguren voor, met name vogels, paarden, herten en reeën. Voorbeelden te over daarvan zijn te vinden in Leo Ewals: Jan P.C. van Doorn: 'Van mijn grafiek houd ik toch het meest' (Leidschendam 2006). Het hier getoonde prentje meet 14,7x10,2 cm (hxb) en is rechtsonder gesigneerd in potlood; getuige de vermelding in de benedenmarge betreft het nummer 2 in een oplage van 20 exemplaren.

Jan Strube: "Vroolijk Paschen"

Vijfentachtig jaar geleden verraste Jan Strube familie en vrienden met deze paasgroet. In die tijd was het in bepaalde kringen gebruikelijk dat men, behalve met kerst en nieuwjaar, ook ter gelegenheid van pasen goede wensen rondstuurde. Op dit exemplaar zien wij een paaslam of -schaap dat een tweetal uit de kluiten gewassen eieren in een karretje voorttrekt. Van het linker ei kunnen we leren dat pasen in 1934 op 1 april viel, het rechter ei draagt de naam van de afzender, die het prentje ook nog eens rechtsonder met potlood heeft gesigneerd. Het formaat van deze litho is 13x17 cm (hxb).

Heino Brüll: Zonder titel

Ik houd niet zo van Zonder titel als titel van een kunstwerk, maar in dit geval is het wel een uitkomst. Mijn eerste gedachte bij deze droge-naaldets is dat het een aanklacht of waarschuwing is tegen het roken, met andere woorden roken is zelfmoord. Maar dit is wellicht kunstbeschouwing van de koude grond, waarbij bovendien de rol van het mannetje rechts onopgehelderd blijft, om van de betekenis van het kistje links nog maar te zwijgen... Hoe het ook zij, het prentje meet 11,5x10 cm (hxb), het is genummerd "2/10", gedateerd "69" en gesigneerd, alles in potlood.

Wim Zwiers: "Portret Dick v.d. Eijk"

In 2001 maakte Zwiers dit portret van Dick v.d. Eijk, over wie ik verder niets aan de weet ben gekomen (behalve dat hij rookte). Over het prentje zelf is wel het een en ander te vertellen: het is een kopergravure van 7,5x9,7 cm (hxb), het is nr. 1 uit een oplage van  (maximaal) 50, en het is nr. 505 uit de opuslijst kleingrafiek van de kunstenaar.

Jan Battermann: Moeder en kind

Dit kleine prentje, een houtgravure van 7,5x10,1 cm (hxb), maakte waarschijnlijk deel uit van een geboorteaankondiging, al weet ik dat natuurlijk niet zeker en al helemaal niet van wiens geboorte... In ieder geval getuigt het van Battermann's technische beheersing van de houtgravure-techniek. Dit werk, dat dateert van 1959, is rechtsonder gesigneerd in potlood.