Henk Blokhuis: Jubileumprent Exlibriswereld

Exlibriswereld, de Nederlandse vereniging voor exlibris en andere (klein)grafiek, viert dit jaar het 75-jarig jubileum. Henk Blokhuis maakte bij deze gelegenheid deze jubileumprent, een linoleumsnede in 5 kleuren van 17,5x17,5 cm, in een oplage van 300 exemplaren, waarvan het getoonde nummer 129 is. Exlibriswereld, waarin liefhebbers en verzamelaars van grafische kunst, vooral van klein formaat, verenigd zijn, stelt zich ten doel de grafische kunst in de schijnwerpers te plaatsen en te stimuleren, o.a. door het uitgeven van het kwartaalblad Grafiekwereld. Voor uitgebreide informatie over de vereniging zie exlibriswereld.nl.

Dick van Luijn: Bergdorp (2)

Het bergdorp op deze (suiker)ets van Van Luijn lijkt verdacht veel op het dorp dat ik eerder plaatste, dus het is goed mogelijk dat het hetzelfde dorp is. Deze prent is nog groter dan de andere, nl. 44,5x35,5 cm (hxb). In het boek van Jan Juffermans, getiteld Het grafisch werk van Dick van Luijn (Utrecht/Amsterdam 1985), heeft deze prent het oeuvrenummer 125 meegekregen. Daarbij zal ook de datering vermeld zijn, maar die is mij, bij ontstentenis van het boek, niet bekend. In de benedenmarge, v.l.n.r. de oplage-aanduiding "4/25", de vermelding "druk etser" en de signatuur, allemaal in potlood.

Engelien Reitsma-Valença: Twee zeboes

Deze kopergravure van Engelien Reitsma dateert van 1949. Mijn eigen kennis van het dierenrijk reikt niet zo ver dat ik deze dieren als zeboes had kunnen identificeren. Gelukkig is er het boekwerk van Michiel Kersten, De Nederlandse kopergravure [1900-1975] (Den Haag 1989), dat mij hier wederom uit de brand hielp, overigens ook wat de datering betreft. Kersten geeft geen uitsluitsel over de oplage. Rechtsonder in de prent vinden we de initialen van de kunstenares, zij het, waarschijnlijk per ongeluk, in spiegelbeeld; rechtsonder in de marge de signatuur in potlood. Het formaat van de prent is 28,8x18,7 cm (hxb).

Henri Wils: "De Zuidblaak, waar vroeger Benedictus was"

Deze kleurenhoutsnede van Henri Wils toont een deel van Rotterdam, zoals het ooit was (en nooit meer zal worden...). We zien een stukje van de Zuidblaak, waar vroeger, in de woorden van de kunstenaar, Benedictus was. Benedictus was een drukkerij die in ieder geval in 1917 gevestigd was in het pand midden op de foto onder (fotograaf onbekend). Datzelfde pand herkennen we ook op de houtsnede. De Zuidblaak was de zuidzijde van de Blaak, die in 1940, na het Duitse bombardement, gedempt werd met het puin van de verwoeste panden. Henri Wils werd in 1892 geboren in Antwerpen, maar hij vluchtte aan het begin van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. Vanaf 1921 tot zijn dood in 1967 woonde en werkte hij in Rotterdam. De getoonde prent (13,5x19,7 cm, hxb) is rechts in de benedenmarge gesigneerd, links de titel en de vermelding "houtsnede"', alles in potlood. Datering ontbreekt en is mij ook niet bekend.

Zuidblaak Rotterdam rond 1910 (bron: Stadsarchief Rotterdam)

Theo Beerendonk: Zittend naakt

Een tamelijk abstract naakt van Theo Beerendonk, zoals hij er wel meer vervaardigd heeft. Deze is ruim bemeten: 28x32,5 cm (hxb); linksonder in de marge bevindt zich de signatuur en de toevoeging "2e staat", hetgeen erop duidt dat de kunstenaar in de definitieve ets nog veranderingen of toevoegingen heeft aangebracht, die hier nog niet te zien zijn. Datering ontbreekt.

Jan van Doorn: "Johnny Walker"

Deze lino zal, gezien de titel, betrekking hebben op het bekende whiskymerk, waarvan de spelling overigens `Johnnie Walker' is. Dit merk voert in zijn logo een wandelaar met hoed en stok, die Van Doorn tot deze prent geïnspireerd zal hebben. Het is goed mogelijk dat de kunstenaar hier zichzelf heeft afgebeeld, zich daarmee afficherend als een liefhebber van wandelen (niet vreemd voor een Nijmegenaar) en whisky.  Dat zijn voornaam `Jan' luidt, maakt dit theorietje nog wat aannemelijker. In de rechter benedenmarge heeft Van Doorn, links naast de titel, een ikoontje getekend, dat we met enige goede wil als een glas whisky mogen interpreteren (zie detail). Links onder vinden we signatuur, datering "1992" en oplage-aanduiding "14/20", alles in potlood.

Marius Bauer: Ochtendgloren

Deze litho van Marius Bauer toont een landschap bij zonsopkomst in impressionistische stijl; het is nevelig, dus er zijn maar weinig details te ontdekken, behalve een opvliegende kraanvogel(?)  en enkele ree-achtigen. Op de achtergrond de contouren van wat rotsformaties, op de toppen waarvan we burchten of de ruïnes daarvan kunnen bevroeden. De prent meet 17,5x28,3 cm (hxb). Rechtsonder in de druk zijn de initialen van de kunstenaar te lezen, vlak daaronder in de marge zijn signatuur in potlood. Datering is mij niet bekend.
Nagekomen info (april 2023): Deze litho is afkomstig uit de bruine portfolio met gouden letters in een rood vlak, getiteld Carel ende Elegast 10 lithographiën door M. Bauer. Uitgegeven in 1892 door E.J. van Wisselingh & Co, Amsterdam/Londen in een oplage van 50 stuks. Deze litho is nummer 6 van in totaal 10 stuks. De werkelijke titel van deze litho is : . . . den dach, diemen scone verbaren sach. Het formaat van de bruine map was 61x55 cm. 

Toon Wegner: Zonnebloem

Om de zomer uit te luiden en het najaar te verwelkomen deze zonnebloem van Toon Wegner uit het jaar 1962. De prent is vrijwel zeker een lithografie; daarbij heb ik het idee dat Wegner de zonnebloem met behulp van een echte zonnebloem op de steen heeft overgebracht, maar ik kan het mis hebben. Hoe het ook zij, de afmetingen van de druk staan vast: 23x30 cm (hxb). In de benedenmarge vinden we linksonder de vermelding "eigen druk", en rechtsonder signatuur en datering, alles in inkt. De prent is ook in de steen gesigneerd, in de rechterbenedenhoek.

Wout van Heusden: "Het gesprek"

De Rotterdammer Wout van Heusden kreeg aan de Academie voor Beeldende Kunsten in zijn geboorteplaats grafiekles van Antoon Derkzen van Angeren. Van Heusden bracht vrijwel zijn hele leven in relatieve afzondering door in Tuindorp Vreewijk in Rotterdam-Zuid, wat hem de bijnaam de "kluizenaar van Tuindorp" opleverde. Hij meed contact met collega's en kunstminnaars, en ging maar zelden over tot verkoop van eigen werk, waardoor dit relatief zeldzaam is. De hier getoonde ets aquatint, waarop met enige verbeeldingskracht twee gesprekspartners te onderscheiden zijn, meet 23x36,5 cm (hxb) en is in de benedenmarge gesigneerd, getiteld en gedateerd "'52", in potlood.

Charles Eyck

Dit soort prenten maakte Eyck vooral in de jaren '50. Dit is een schaafprent, waarvan hij ook enkele maakte als nieuwjaarsgroet in opdracht van de gouverneur van de Nederlandse Antillen. De kunstenaar verbleef begin jaren '50 geruime tijd op Curaçao. Ook deze prent is duidelijk geïnspireerd op de Antillen. Het formaat is 14,5x22,5 cm (hxb); rechtsonder de signatuur in potlood, datering ontbreekt.

Rob Cox: Cameraman

In 1961 maakte Rob Cox twaalf kleurenlino's voor een kalender voor 1962, waarop hij beroepen uitbeeldde. Dit is er één van: de cameraman. We zitten duidelijk nog in het analoge tijdperk getuige de grote filmspoelen.  Alle lino's in deze serie zijn gemaakt in 4 kleuren, dus 4 drukgangen. Alle prenten kenmerken zich door zware krachtige contourlijnen en levendige kleuren. En ze hebben allemaal hetzelfde formaat: ca. 20x27 cm (hxb). Het hier getoonde exemplaar is rechtsonder gesigneerd en gedateerd "1961", met potlood.

Heino Brüll: "Transformatie 3"

Deze grote prent, een linosnede van 32x50 cm (hxb) toont een abstract landschap met een ingewikkeld patroon van kabelverbindingen. Of dit een vooruitwijzing avant la lettre is naar de energietransitie die momenteel mondiaal gaande is, of althans op gang begint te komen, durf ik niet te zeggen, maar een kunstenaar moet je nooit onderschatten... In de benedenmarge vinden we van links naar rechts de vermeldingen "proefdruk", "transformatie 3",  "e.d." (=eigen druk), de signatuur en de datering "'83", alles in potlood.

Nico Bulder: "De tuinman en de dood"

In 1926 vond de eerste publicatie plaats van het gedicht De tuinman en de dood van P.N. van Eyck, die hiermee een overigens al bestaande legende berijmde. Drukkerij Trio gaf dit gedicht vele jaren later uit als rijmprent, voorzien van een houtgravure in twee kleuren van de hand van Nico Bulder. Het exacte jaar van de Trio-uitgave is mij niet bekend. Van Eyck heeft met dit gedicht onsterfelijkheid verworven in de Nederlandse poëzie, al was de inhoud, als gezegd, niet aan zijn eigen brein ontsproten. De meest gangbare en waarschijnlijke theorie is dat hij de stof voor dit gedicht ontleend heeft aan de roman Le grand écart van Jean Cocteau, die in 1923 verschenen was. De houtgravure van Bulder meet 12,8x14,6 cm (hxb) en is linksonder in het lichtgroene houtblok gesigneerd.

Dick van Luijn: Terrasstoelen

De terrassen zijn weer open, een mooie aanleiding voor deze ets van Dick van Luijn, al zijn bij hem de stoeltjes nog onbezet... De prent dateert, voorzover ik kan nagaan, van eind jaren '60 van de vorige eeuw. In de oeuvrecatalogus in de monografie van Jan Juffermans, Het grafisch werk van Dick van Luijn (Utrecht/Amsterdam 1985) heeft deze ets het nummer 149 gekregen; ook de exacte datering zal daar te vinden zijn, maar omdat ik het boek niet heb, kom ik niet verder dan een globale datering... Het formaat is 33,5x47,5 cm (hxb); in de benedenmarge links de oplage-aanduiding "4/15" en de melding "druk etser", rechts de signatuur, alles in potlood.

Ger Lataster: Figuur onder paraplu

Ger Lataster, die dit jaar 101 zou zijn geworden, wordt algemeen gezien als een vertegenwoordiger van het abstract expressionisme. In de hier getoonde, tamelijk vroege, linosnede is nog wel enige figuratie te onderscheiden (zie titel). Lataster was een van de zg. Amsterdamse Limburgers, waartoe ook Jef Diederen, Pieter Defesche en Lei Molin gerekend worden. Deze prent, die niet in geheel ongeschonden staat is, kent een formaat van 26x30 cm (hxb); in de benedenmarge vinden we signatuur en datering "50", beide in potlood.

Kees Andrea: "Paard en stier"

Kees Andrea was een veelzijdig kunstenaar: hij manifesteerde zich als tekenaar, schilder, aquarellist, graficus, wandschilder, textielkunstenaar, en deze opsomming is niet eens uitputtend. Daarnaast was hij docent aan de Vrije Academie in Den Haag. Het grootste deel van zijn leven was hij gevestigd in Den Haag, maar hij woonde en werkte ook enige tijd in Hongarije (1938) en Spanje (jaren '50). Met zijn verblijf in dat laatste land zal de hier getoonde litho verband houden: de stier die het paard op de horens neemt zou dan een verwijzing zijn naar de Spaanse traditie van het stierengevecht, al doet het beeld, en dan met name het paard, ook denken aan Picasso's Guernica. De prent meet 23x27 cm (hxb); in de benedenmarge vinden we de titel, de vermelding "litho" en de signatuur, allemaal in potlood. Oplage-aanduiding en datering ontbreken.

Hub Levigne: "St. Jodocus de Pelgrim"

Jodocus of Judocus is een heilige uit het Franse Bretagne, die leefde in de 7e eeuw. Zijn belangrijkste wapenfeit was het stichten van een klooster in het uiterste noorden van Frankrijk. In de buurt van het klooster ontstond later het stadje Saint-Josse, dat het tot bedevaartsoord schopte. In het Nederlandse taalgebied is deze heilige beter bekend als sint Joost; de naam Judocus, die ik tot de categorie 'Zebedeus' zou willen rekenen, komt hier te lande nauwelijks voor. Levigne heeft de heilige fraai geportretteerd in deze kopergravure van 21,4x23,5 cm (hxb); rechtsonder is de prent gesigneerd in potlood, linksonder bevindt zich de datering "'32".

Rein Snapper: Paasgroet 1949

In vroeger tijden kon men nog wel eens verrast worden met een paasgroet, althans in de periode voorafgaand aan het paasfeest. Een voorbeeld daarvan is deze houtsnede in 2 kleuren die door het bestuur van de Wereldbibliotheek-Vereniging en de directie van de Wereldbibliotheek in 1949 aan de leden en relaties werd gestuurd. Pasen viel in dat jaar op 17 en 18 april. De Wereldbibliotheek-Vereniging telde op zijn hoogtepunt ca. 30.000 leden. Zij kregen korting op uitgaven van de uitgeverij, maar ook met vaste regelmaat premie-uitgaven en wenskaarten. Deze wenskaart van Snapper meet 16x12 cm (hxb), de houtsnede zelf 14x9 cm (hxb). Volgens de tekst op de achterkant ishet prentje van de originele blokken gedrukt. De oplage is mij niet bekend, maar zal al gauw in de duizenden lopen.

Robert (Ootje) Oxenaar: Twee gezichten

Deze ets maakte Oxenaar gedurende zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. De stijlverwantschap met Ardy Strüwer (zie vorige prent) is hier m.i. goed te zien. Oxenaar zou in zijn latere loopbaan vooral roem verwerven met zijn ontwerpen van postzegels en bankbiljetten. Deze prent is linksonder gedateerd "1952", rechtsonder bevinden zich signatuur en de aanduiding "4I", alles in potlood. Die aanduiding "4I" komt overeen met die op de prent "Zittend naakt", die ik eerder plaatste. Dit doet vermoeden dat het toch het leerjaar en afdeling op de academie aangeeft. Het formaat is 10x16 cm (hxb).

Ardy Strüwer: Twee figuren

Ardy Strüwer, in 1939 geboren in Batavia, de hoofdstad van wat toen nog Nederlands-Indië heette, kreeg zijn artistieke opleiding aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten in Den Haag, waar hij les kreeg van o.a. Paul Citroen. De hier getoonde ets zal uit zijn academietijd dateren; de datering rechtsonder luidt "'61". Hij was gedurende zijn loopbaan niet alleen graficus, maar ook cartoonist en cineast. Hij heeft gewoond en gewerkt in Zweden, Parijs en New York. In deze ets is een zekere stijlverwantschap te bespeuren met Robert (Ootje) Oxenaar, die aan dezelfde academie zijn opleiding genoot. De prent kent een formaat van 32,5x25 cm (hxb) en is rechtsonder gesigneerd en gedateerd, linksonder genummerd "2/5", alles in potlood.

Toon Wegner: Sint Maarten

Deze grote linosnede in twee kleuren was oorspronkelijk bedoeld voor een kalender, waarschijnlijk voor het jaar 1986. Bovenaan zien we een moment uit de legende van Sint Maarten, waarbij hij een deel van zijn mantel schenkt aan een kleumende bedelaar. De figuur van Sint Maarten, in de Middeleeuwen één van de populairste heiligen, gaat terug op de historische Martinus van Tours (316-197). Onderaan zien we een drietal kinderen met lampionnen, een min of meer vast onderdeel in de Sint-Maartens-traditie (11 november). Deze prent van 33x26,5 cm (hxb) is in de benedenmarge rechtsonder gedateerd "1985" en gesigneerd  in potlood.

Wim Zwiers: "Villeneuve l'Archevêque"

Een vroege litho van Zwiers met een wat treurig dorpsgezicht. We zien een straatje in Villeneuve l'Archevêque, dat te vinden is in het Franse departement Yonne in de regio Bourgogne-Franche-Comté. Een kleine verkenning via Google Streetview leert dat het dorp 70 jaar later nog wel wat van zijn troosteloosheid heeft weten te behouden. De prent van Zwiers meet 23x18 cm (hxb); in de benedenmarge van links naar rechts de oplage-aanduiding "2/14", titel, signatuur en datering "'51".

Charles Eyck: Antilliaanse (2)

Jaren geleden plaatste ik een zogenoemde schaafprent, getiteld Antilliaanse, met vrijwel dezelfde voorstelling als op het bovenste deel van de hier gepresenteerde litho te zien is. Het is natuurlijk niet toevallig dat beide prenten in hetzelfde jaar ontstaan zijn, nl. in 1953. De schaafprent was wat kleiner van formaat dan de litho, die 30x20 cm meet (hxb). Dat komt mede door het toegevoegde onderste gedeelte met de pilasterachtige elementen, maar ook het bovenste deel is een slag groter. In de benedenmarge vinden we, behalve signatuur en datering "53", een aanduiding van de oplage: links "10 ex" en rechts "No 2", alles met inkt geschreven. De prent is ook op de steen gesigneerd en gedateerd (iets onder het midden rechts).

Heino Brüll: "Landschappelijk"

We gaan dit jaar van start met een behoorlijk abstracte voorstelling, deze linosnede van Heino Brüll. De titel Landschappelijk stuurt onze kijk op deze prent in een zekere richting, maar er blijft genoeg ruimte voor eigen interpretatie. De lino heeft een formaat van 36,5x22 cm (hxb); in de benedenmarge vinden we links de oplage-aanduiding "10/15", vervolgens de titel, en rechts de signatuur en datering "'80", alles in potlood.