Jan Battermann: "Portret van Ir. H.G.J. Schelling"

Hermanus Gerardus Jacob Schelling (1888-1978) was architect bij de Nederlandse Spoorwegen. In die functie ontwierp hij vanaf de jaren '20 tot in de jaren '60 een flink aantal NS-stations, o.a. die van Leiden, Amsterdam-Muiderpoort en Zutphen. In zijn vrije tijd was hij verzamelaar van grafiek, meer in het bijzonder van exlibrissen en gelegenheidsgrafiek. Van zijn hand verschenen daarover enkele publicaties. Dit portret door Battermann is gedateerd "68" en werd meer dan waarschijnlijk vervaardigd ter gelegenheid van Schelling's 80e verjaardag. Het is een zeer doorgewerkte houtgravure, waarin vele tinten grijs te ontwaren zijn. De prent is in de benedenmarge gesigneerd en gedateerd; verder is daar vermeld de titel, "Houtgravure", "Eigen druk" en "7-25" (= nummer 7 uit een oplaag van 25). Het formaat is 25x20,5 cm (hxb).

Wim Zwiers: Bezoekers

Onder de titel Bezoekers is deze prent vermeld in Michiel Kersten: De Nederlandse kopergravure [1900-1975] (Den Haag, 1989). Wat zij bezoeken is uit de afbeelding niet op te maken. Ze zijn zelf ook wel een bezoekje, althans een bezichtiging, waard... Ze vullen elkaar goed aan: de een heeft ruim bemeten ogen en oren, terwijl de ander het meer van zijn mondwerk moet hebben. Kersten meldt dat de oplage 50 exemplaren bedraagt, best mogelijk. In de benedenmarge van dit exemplaar heeft de kunstenaar zijn signatuur geplaatst met potlood, maar bovendien een oplage-aanduiding " /45"; hieruit zouden we kunnen opmaken dat dit nummer 45 is (of was de oplage 45?). Waarom vóór de schuine streep geen getal is vermeld, blijft onduidelijk. Naast de oplage-aanduiding lezen we bovendien "eigen druk". Het prentje meet 11,5x10 cm (hxb).

W.J. Rozendaal: "Comedia Burlesca"

Deze grote prent maakte Rozendaal in 1963 in opdracht van het ministerie van O.K.W. (= Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) in een oplage van 60. De prenten waren bestemd voor de Nederlandse kweekscholen. Wat er precies de bedoeling van was, is mij niet bekend. Wèl kreeg Rozendaal bij de opdracht enkele richtlijnen mee. Op het exemplaar uit de Collectie Boijmans (Rotterdam) heeft hij  in de marge geschreven: "Opdracht O.K.W. was: een voor leerlingen v.e. kweekschool begrijpelijke voorstelling." Kennelijk leefde bij O.K.W. de gedachte dat je bij de gemiddelde kweekschoolleerling niet al te veel kunstbeschouwelijke capaciteiten kon verwachten. Die ministeriële grondhouding weerspiegelt zich tot op de dag van vandaag in de ondermaatse salariëring van de basis-schoolleraren. Hoe het ook zij, Rozendaal nam de opdracht aan, met deze prent als resultaat. Het hier afgebeelde exemplaar is een proefdruk ("2e proef"), met in de marge een uitgebreide toelichting van Rozendaal aan het adres van ene heer Van Wessem, naar ik aanneem een ambtenaar van O.K.W. Voor de volledigheid geef ik die toelichting in zijn geheel weer:

Zeer geachte Heer van Wessem, De "Schoolprent": deze 2e proef bracht ik U even - met het plan U daarna telefonisch Uw mening te vragen. Ik kon niet wachten met afdrukken: pas na de oplage wist ik of mijn druk-plaat het uithouden zou. U ziet wel: met deze "volksprent" probeer ik in de [in het O.K.W.-schrijven aangeduide] "BELANGSTELLINGSSFEER" te komen - (al heb ik hierbij concurrentie v.h. stripverhaal) met vr.gr. W.J. Rozendaal

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de mededeling van Rozendaal een licht ironische ondertoon heeft. De toegepaste techniek is niet zonder meer duidelijk. In de beschrijving van het exemplaar uit de Collectie Boijmans is sprake van "linoleumsnede". Ook het Rijksmuseum bezit een exemplaar, waarbij als techniek "kartonsnede" wordt vermeld. Ik ben geneigd me bij het Rijksmuseum aan te sluiten, enerzijds vanwege de aard van de afdruk, anderzijds gezien Rozendaal's bezorgdheid omtrent de "houdbaarheid" van de drukplaat. De afmetingen zijn royaal te noemen: 47x61,5 cm (hxb).

Lou Strik: De visite

Opnieuw een houtgravure van Lou Strik, gemaakt in 1968. We zien een gezelschap merkwaardige figuren: de een verbergt zich achter een masker, de ander is een leeghoofd en de derde houdt zich schuil achter de beide anderen. Je komt ze op menige verjaardag tegen... De prent meet 24x20 cm (hxb) en is rechtsonder met potlood gesigneerd.

Jan van Helden: "Profeet op de berg Horeb"

De op deze prent afgebeelde profeet is Elia, die op zijn vlucht voor koningin Izebel bij de berg Horeb in de Sinaïwoestijn belandde. Wie wil weten wat daar zoal voorviel kan te rade gaan bij hoofdstuk 19 van het oudtestamentische boek 1 Koningen. Deze ets/aquatint meet 25x21 cm (hxb); behalve de titel en de signatuur bevindt zich in de benedenmarge de oplage-aanduiding "8/X". Datering ontbreekt.

Ap Sok: "Nieuwbouw"

Ap Sok was o.m. docent aan de Rietveld Academie in Amsterdam en richtte daar de afdeling Grafiek op. Als kunstenaar was hij vooral graficus en illustrator. Deze grote linoleumsnede, die 33x49,7 cm meet (hxb), dateert van 1952. De prent is waarschijnlijk geïnspireerd op de wederopbouw, die na de Tweede Wereldoorlog voortvarend ter hand werd genomen. Behalve signatuur, titel en datering bevindt zich in de benedenmarge de oplage-aanduiding "395/600".